Cellatlar Neden Dilsiz ve Sağırdı?
Osmanlı'da cellat olmak, bir meslek değil, bir cezaydı. Cellatlar genellikle Hırvat ve Çingeneler arasından seçilirdi. Cellat olacak kişilerin dilleri kesilir, sağır olmaları sağlanırdı. Böylece kurbanlarının son sözlerini, çığlıklarını duymaz, yaptıkları işten etkilenmezlerdi. Cellatlar, padişahın fermanı ile idam edilecek kişileri, Topkapı Sarayı bahçesindeki cellat çeşmesinin önünde kılıçla veya kementle öldürürlerdi. Öldürülen kişinin cesedi ve üzerindeki eşyalar cellatın malı sayılırdı. Cellat cesedi isterse atar, isterse yakınlarına parayla satar ya da gömerdi.
Cellatların Mezarları Nerede?
Osmanlı'da halk, cellatlara toplumun bir parçası olarak bakmazdı. Onlara acıma, merhamet, sevgi gibi duygular beslemezdi. Cellatların ölüsünü de mezarlıklarına kabul etmezdi. Bu nedenle cellatlar için ayrı mezarlıklar yapılmıştı. İstanbul'da iki yerde cellat mezarlığı olduğu biliniyor. Bunlardan biri Edirnekapı'da Eğrikapı civarında, diğeri ise Eyüp'te Karyağdıbaba bayırında bulunuyor. Bu mezarlıklar kuş uçmaz kervan geçmez yerlerdeydi. Halk bu mezarlıklara "lanetli mezarlık" der, gündüzleri bile buradan geçmekten korkardı. Bu mezarlıklarda yatan cellatların aileleri de birer hafta arayla bilinmeyen bir hastalıktan öldüğü rivayet edilir.
Osmanlı Mezar Taşları Nasıl Okunur?
Osmanlı mezar taşları, taş işçiliğinin en güzel örnekleriyle doludur. Mezar taşlarındaki başlıklar, semboller, şekiller ve motifler ölen kişinin cinsiyeti, mesleği, rütbesi, sanatı ve tarikatına göre değişir. Mezar taşlarındaki yazılar ise mensur veya manzum olarak ikiye ayrılır. Mensur yazılar vezinsiz ve kafiyesiz düz yazılardır. Manzum yazılar ise vezinli ve kafiyeli şiirsel yazılardır. Mezar taşlarındaki yazılarda genellikle şu bölümler bulunur: Başlık, serlevha (başlık altındaki ilk yazı), kimlik tanımı (isim ve soyisim), dua (ölüye yapılan dua), tarih (ölüm tarihi). Mezar taşlarındaki yazılarda celi sülüs, celi talik ve kufi gibi yazı çeşitleri kullanılır.
Osmanlı Mezar Taşları Nerede Bulunur?
Osmanlı mezar taşları, Osmanlı İmparatorluğu'nun hüküm sürdüğü coğrafyanın birçok yerinde bulunur. İstanbul'da özellikle Eyüp, Üsküdar, Karacaahmet, Edirnekapı ve Yedikule mezarlıklarında çok sayıda Osmanlı mezar taşı vardır. Bunların arasında devlet adamları, paşalar, vezirler, şehzadeler, şairler, alimler, zanaatkarlar ve dervişler gibi önemli kişilerin mezar taşları da bulunur. Osmanlı mezar taşları aynı zamanda bir sanat eseri olarak da değerlidir. Mezar taşlarındaki süslemeler, motifler ve yazılar Osmanlı sanatının estetik ve zenginliğini yansıtır. Osmanlı mezar taşları, tarihi, kültürel, sosyal ve edebi açılardan bize çok önemli bilgiler verir.
