Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi 2024'te devreye girecek!

Otomatik Katılım Sistemi (OKS) işverenlerin katkılarıyla ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşecek olan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) 2024 yılının dördüncü çeyreğinde yasal düzenlemelerle hayata geçirilmesi planlanıyor.

Bireysel Emeklilik Sistemi'nde (BES) çalışanlar, işverenleri tarafından BES'e dahil edilmeye başlandığı 2017 yılından bu yana yüzde 3 kesintiyle BES'e katkıda bulunuyorlar. TES, emeklilik döneminde gelir kaybını telafi ederek çalışma dönemi yaşam standartlarını koruma ve hane halkı tasarruflarını artırma amacı güden bir sistem olarak planlanıyor.

Yeni emeklilik sisteminde neler değişecek? Yeni tamamlayıcı emeklilik sistemi: kimler nasıl emekli olacak?GÜNCEL

TES, çalışanlar, işverenler ve devlet tarafından çalışanın bireysel hesabına yapılacak nakdi katkıların emeklilik yatırım fonlarına yönlendirileceği ve bu fonların seçiminin ve birikimlerin fonlar arasındaki dağılımının çalışan tarafından yapılacağı ikinci basamak bir emeklilik sistemini öngörüyor.

KIDEM TAZMİNATI NASIL ETKİLENECEK?

TES'e dahil olacak olan tüm çalışanlar karma TES'e dahil olacaklar ve daha sonra isteğe bağlı olarak TES'e geçme hakkına sahip olacaklar. Yeni sisteme geçildiğinde, tüm çalışanların geçmiş dönemlere ilişkin kıdem tazminatı hakları aynen korunacak. Çalışanlar, bu tarihten önceki çalışma sürelerine ilişkin kıdem tazminatı haklarını koruyarak karma TES'e geçiş yapabilecekler.

Kıdem tazminatı sistemi kapsamında çalışanlar, brüt ücretlerinin yüzde 8,33'ünü kıdem tazminatı olarak almaktadır. Ancak karma TES'e geçildiğinde, çalışanlar yüzde 5,33'lük kıdem tazminatı ve yüzde 3'lük işveren katkısı olmak üzere toplamda yüzde 8,33'lük hakkı koruyacaklar. İşveren katkısı bireysel fon hesabında birikmiş olacak.

İşçi istifa ettiğinde mevcut kıdem tazminatı haklarını koruyacak ve ayrıca yeni sisteme bir aktarım yapılmayacak. İsteğe bağlı TES kapsamında biriken tutar, çalışanın aynı iş yerinde 1 yıldan fazla çalışması durumunda işten ayrılması koşuluyla kazanılmış hak olarak kabul edilecek.

İŞ DEĞİŞİKLİĞİ DURUMUNDA NE OLACAK?

Çalışan, haklı bir fesih sebebi dışında işten çıkarılırsa veya istifa ederse, bireysel fon hesabındaki biriken tutar korunacak. Bir yıldan fazla süre çalışılan işlerden iş ahlakına aykırı davranışlar veya benzeri nedenlerle işten çıkarılan bir çalışanın son firmasındaki çalışma süresi için işveren katkı payı ve devlet katkısı, bireysel fon hesabında saklanacak ve yüzde 50'si TES sigorta hesabına aktarılacak. Kalan yüzde 50'si çalışanın hesabında blokeli olarak bekletilecek.

Bir yıldan daha az süre çalışılan işlerden istifa eden veya işten ayrılan çalışanların işveren katkı payı ve devlet katkısı TES sigorta hesabına aktarılacak ve bu tutarlar, hukuki süreç tamamlanana kadar çalışanın hesabında blokeli olarak tutulacak.

KATKI ORANLARI NASIL OLACAK?

Karma TES'te yüzde 5,33'lük kıdem tazminatı hakkı ve yüzde 3 işveren katkısı alınacakken, isteğe bağlı TES kapsamında yüzde 4 işveren katkısına ek olarak yüzde 1 (asgari prime esas kazanç üzerinden) devlet katkısı uygulanacak.

Sistemde çalışan katkı payı, çalışanın aylık kazancının asgari ücret olanlar için yüzde 0,5, asgari ücretin iki katına kadar olanlar için yüzde 1,5, asgari ücretin iki katından fazla olanlar için ise yüzde 2,5 olarak belirlendi. Çalışan, isteği üzerine çalışan katkı payını yüzde 6'ya kadar artırabilecek.

PARA NASIL DEĞERLENDİRİLECEK?

Devlet katkısı ödemeleri nakit olarak yapılacak ve bu ödemeler, katkı paylarının sisteme aktarıldığı ayı takip eden ayın sonuna kadar gerçekleştirilecek.

Bireysel fonlara devlet katkısı ödemesi yapıldıktan sonra birikimler emeklilik yatırım fonları aracılığıyla değerlendirilecek. Her çalışan kendi fon seçimini yapacak ve reel getiri buna göre oluşacak.

Emeklilik şirketlerine prim alacaklarını sigorta ettirme zorunluluğu getirilecek. Ayrıca, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlar ve benzeri nedenlerle işten çıkarılan veya 1 yıldan az süre çalıştığı iş yerinden istifa eden çalışanlara ait TES sigorta hesabına aktarılan tutarlar da sigorta amacıyla kullanılacak.

İSTİFA EDİLİRSE NE OLACAK?

Çalışanın bir yıldan az süre çalıştığı işten istifa etmesi durumunda sadece çalışan katkısı bireysel fon hesabında kalacak. Ancak bir yıldan uzun süreli çalıştığı işten istifa ederse, bireysel fon hesabına ödenen primler kayıpsız bir şekilde saklanacak ve fonlarda nemalandırılacaktır. Bu sayede, çalışan emeklilik döneminde hak ettiği birikimi alabilecektir.

SİSTEMDEN ÇIKIŞ ŞARTLARI

Karma TES'te yer alan çalışanlar, 60 yaşını doldurmadan bir defaya mahsus olmak üzere evlilik, işsizlik, ilk konut edinimi ve ağır hastalık gibi belirli sebeplerle başvurarak, bireysel emeklilik hesabındaki birikimin yüzde 10'unu veya kısmi çıkış hallerinin tamamını alabilecekler. Bu çıkışlar, başvuru tarihindeki birikim tutarı üzerinden hesaplanacaktır.

Cayma hakkı ve ayrılma hakkı bulunmayan bu sistemden tamamen çıkış, çalışanın emeklilik dönemi sona erdiğinde veya çalışanın ölümü veya maluliyet durumunda gerçekleşecektir. Emekli olduktan sonra aylık süresi tamamlandığında, çalışan sistemden tamamen çıkmış olacaktır.

TOPLU ÖDEME YOK

Çalışan, her ne kadar bir gün çalışmış olsa bile bireysel fon hesabındaki haklarını koruyacak. İşveren tarafından işten çıkarılsa dahi, bir günlük çalışma süresi karşılığında TES katkısı hesabında saklanacaktır.

Emekli olduğunda, bireysel fon hesabında biriken tutarın yüzde 25'ine kadar toplu ödeme alma hakkına sahip olacak. Geri kalan tutarlar ise emekli maaşı olarak aylık olarak ödenecektir.

SGK EMEKLİLİĞİ İLE UYUMLU

TES, ikinci basamak bir emeklilik sistemidir ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sunulan birinci basamak emeklilik sisteminden ayrışır. Bu nedenle, çalışanlar emeklilik yaşını doldurduğunda SGK'den emekli olacaklar ve ayrıca 60 yaşına geldiğinde TES kapsamında ikinci emekli aylığını almaya hak kazanacaklar. Her iki emekli aylığı da herhangi bir kesinti olmaksızın aynı anda alınabilecektir.

Tamamlayıcı emeklilik yaşı 60 olarak belirlenmiştir, ancak emekli olmak için herhangi bir çalışma süresi gerekmeyecektir. Çalışan adına ödenen katkılar, çalışanın bireysel fon hesabında biriktiği için her çalışan emeklilik yaşını doldurduğunda birikimine hak kazanmış olacaktır. Başka bir deyişle, 5 yıl çalışan biriyle 30 yıl çalışan biri, her ikisi de 60 yaşını doldurduğunda bireysel fon hesabındaki birikimlerini alabilecektir.