Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) en yaygın kullanılan yapay tatlandırıcılardan aspartamı 14 Temmuz’da “insanlar için muhtemelen kanserojen” ilan etmesi bekleniyor. Bu kararı abartılı bulan uzmanlar var. Yine de markete gittik ve raflardaki ürünlerde aspartam aradık. Çok fazla aramamıza da gerek kalmadı.
Reuters’in haberine göre, Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) kanser araştırma birimi olan Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), birçok gıda ürününde kullanılan aspartamı “insanlar için muhtemelen kanserojen” kategorisinde listeleyecek.
Aspartam, Dünya Sağlık Örgütü ile Gıda ve Tarım Örgütü’nün Gıda Katkı Maddeleri Ortak Uzman Komitesi JECFA’ya göre 1981’den bu yana kabul edilen günlük limitler dahilinde tüketilmesi güvenli maddeler içindeydi.
JECFA, bu yıl aspartam kullanımını gözden geçirdi. Yeni kararın 14 Temmuz’da kamuoyuna duyurulması bekleniyor.
Peki kullanımı yaygın bir yapay tatlandırıcı olan aspartam hangi ürünlerde var?
Bunun için İstanbul’da bir markete gittik ve raflarda içinde aspartam olan ürün aradık.
Kısa süre içinde de bulduk. İşte o ürünler:
“Komitenin ‘muhtemelen kanserojen’ yelpazesi geniş, mobil cihazlar dahil edilmişti”
Aspartman konusunda Dünya Sağlık Örgütü’ne katılmayan uzmanlar da çok.
Uluslararası Tatlandırıcılar Birliği (ISA) Genel Sekreteri Frances Hunt-Wood, beklenen tepkiyi gösterdi:
“IARC bir gıda güvenliği kuruluşu değildir ve aspartamla ilgili incelemeleri bilimsel olarak kapsamlı değildir ve büyük ölçüde itibarını yitirmiş araştırmalara dayanmaktadır.”
CNN’e konuşan, Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu’nda beslenme ve epidemiyoloji profesörü olan Qi Sun’a göre kanser araştırma komitesinin kanserojen madde yelpazesi oldukça geniş. Sun, örneğin, mobil cihazların “olası kanserojen” olarak kabul edildiğini ve bu sınıflandırmanın bir ürünün insanlarda kanserle “sınırlı” bağlantısı olduğunu gösterdiğini söyledi:
“Aspartamın kanserojen olarak kabul edilip edilemeyeceği elimizde ne tür kanıtlar olduğuna bağlı. Kanıtların, ‘aspartam kanser yapıcıdır’ demek için ya da aspartamın kanserojen olmadığını söylemek için oldukça az olduğunu düşünüyorum.”
“Yapay tatlandırıcıların büyük bir endişe kaynağı olduğunu gösteren çok fazla kanıt yok”
Massachusetts’teki Harvard Üniversitesi’nde beslenme uzmanı olan Dr. Deidre Tobias, Daily Mail’e benzer bir değerlendirme yaptı:
“Yapay tatlandırıcıların sağlık riskleri açısından büyük bir endişe kaynağı olduğunu gösteren çok fazla kanıt yoktur. Düzenli olarak çok fazla şekerli içecek içen ve bunu bırakmak isteyen kişiler için, geçici olarak yapay tatlandırıcılı içeceklere yönelmeleri bu durumlarda faydalı bile olabilir.”
Tıbbi toksikolog Dr. Liza Dunn da kilo vermeye çalışan ya da diyabet hastası olan kişiler için şeker yerine tatlandırıcı tüketmenin daha iyi olduğunu söylüyor:
“Aspartam, normal bir yaşam tarzına sahip olmak isteyen diyabet hastaları, özellikle de doğum günü partileri ve benzeri şeyler yapmak isteyen çocuklar için iyi bir çözümdür.”
Yine de bütün bu değerlendirmeleri okurken aspartam kullanılan büyük markaların büyük lobi gücünü düşünmek gerek.
“Aspartamla ilgili incelemeleri bilimsel olarak kapsamlı değil”
IARC’nin bazı kararlarının “kaçınılması zor maddeler ya da durumlar konusunda gereksiz bir telaşa yol açtığı” eleştirisi ise yeni değil. Daha önce cep telefonu kullanımı da “muhtemelen kanserojen” statüsüne alınmıştı.
