Deli dana hastalığı, resmi adıyla bovin spongiform ensefalopati (BSE), sığırlarda görülen ve insanlara da bulaşabilen ölümcül bir beyin hastalığıdır. Hastalığın nedeni, prion adı verilen anormal proteinlerin beyinde birikmesi ve beyin dokusunun süngerimsi bir yapıya dönüşmesidir. Hastalık, başta İngiltere olmak üzere bazı Avrupa ülkelerinde 1980'lerden itibaren ortaya çıkmış ve binlerce hayvanın itlaf edilmesine yol açmıştır.
İnsanlarda ise deli dana hastalığının bir varyantı olan Creutzfeldt-Jakob hastalığı (CJD) görülmektedir. CJD, çok nadir görülen ve tedavisi olmayan bir hastalıktır. Hastalar, kişilik değişimi, kaygı, depresyon, uyku bozukluğu, kas güçsüzlüğü, demans gibi belirtiler gösterir ve genellikle bir yıl içinde ölürler.
Aşı ile deli dana hastalığı arasında nasıl bir bağlantı var?
New York'taki Mount Sinai Queens hastanesinden doktorlar, American Journal of Case Reports dergisinde yayınladıkları makalede, ilginç bir vaka raporu paylaştılar. 62 yaşındaki bir adam, evinde düştükten sonra yürüyemez hale geldi ve vücudunda sarsıntılar başladı. Hastaneye kaldırılan adamın Kovid-19 testi pozitif çıktı ancak solunum belirtileri göstermedi. Adamın durumu giderek kötüleşti ve konuşma, yemek yeme ve beyin fonksiyonlarını kaybetti. Altı hafta sonra da hayatını kaybetti.
Doktorlar, adamın beyin tomografisi ve MR'ının normal olduğunu ancak beyin dokusunda prion proteinlerinin anormal birikimi nedeniyle deli dana hastalığına benzer değişiklikler olduğunu belirtti. Doktorlar, büyük olasılıkla Kovid-19'un deli danaya yol açtığını söylediler ancak kesin tanının klinik nörodejenerasyona dayanması nedeniyle gerçek bir teşhisin kendi başına zorlayıcı olduğunu da ifade ettiler.
Doktorlar, adamın aşı olup olmadığını bilmediklerini ancak aşı ile deli dana hastalığı arasında bir bağlantı olabileceğini düşündüklerini söylediler. Aşıların içerdiği mRNA moleküllerinin prion proteinlerinin yapısını değiştirerek anormal hale getirebileceği hipotezi üzerinde durdular. Ancak bu hipotezin henüz kanıtlanmış bir bilimsel temeli yoktur.
Aşı yaptırmanın riskleri var mı?
Kovid-19 aşıları, dünya çapında 13 milyar dozdan fazla uygulandığından beri, koronavirüs kaynaklı hastaneye yatış ve ölüm oranlarını önemli ölçüde düşürdü. Aşılar, Omicron gibi daha bulaşıcı varyantlara karşı bile hastalığı ağır geçirmeyi engelledi. Aşılar olmasaydı, pandeminin doğurduğu sağlık krizi çok daha büyük boyutlara ulaşacaktı.
Aşıların yan etkileri ise genellikle hafif ve geçicidir. En sık görülen yan etkiler, aşı yapılan kolda ağrı, kızarıklık, şişlik, yorgunluk, baş ağrısı, ateş, titreme, kas/eklem ağrısı, kusma, ishal gibi durumlardır. Bu yan etkiler, aşıdan sonraki ilk bir ya da iki gün içerisinde hissedilebilir ve birkaç gün içinde geçer. Bu yan etkiler, vücudun koruma geliştirdiğini gösteren normal işaretlerdir.
Aşıların ciddi yan etkileri ise çok nadirdir. Alerjik reaksiyonlar, kan pıhtılaşması bozuklukları, kalp iltihabı gibi durumlar aşıların milyonda birinden daha az görülen yan etkileridir. Bu yan etkilerin çoğu tedavi edilebilir ve ölümcül değildir. Aşıların deli dana hastalığına neden olduğuna dair ise henüz bilimsel bir kanıt yoktur.
