Kahramanmaraş’ta 6 Şubat’ta meydana gelen 7, 4 büyüklüğündeki depremin ardından, ABD’li sismolog Roger Bilham’dan çarpıcı bir açıklama geldi. Bilham, Elazığ ve Kahramanmaraş depremlerinin potansiyel olarak daha büyük olabileceğini söyledi.
Depremin Nedeni Ne?
Bilham, Türkiye’de son yıllarda yaşanan depremler üzerine düzenlenen bir çalıştaya katıldı. Burada yaptığı sunumda, depremin nedenini ve büyüklüğünü etkileyen faktörleri anlattı. Bilham, depremin nedeninin Doğu Anadolu Fay Hattı’nın kırılması olduğunu belirtti. Bu fay hattının uzunluğunun yaklaşık 1500 kilometre olduğunu ve yılda ortalama 2, 5 santimetre hareket ettiğini söyledi.
Bilham, “2020 ve 2023 depremleri normalde olduğundan daha büyük bir deprem olabilirdi, peki bunu engelleyen sebep ne onu dikkat çekmek istiyorum” dedi. Eğer 2020 depremi yaşanmasaydı ve bütün fay 2023 yılında kırılsaydı, depremin büyüklüğünün 8.2 hatta 8.4’e ulaşabileceğini belirtti. Ancak bu büyük depremi engelleyen faktörleri açıklayarak devam etti.
Depremin Büyüklüğünü Etkileyen Faktörler Neler?
Bilham, depremin büyüklüğünü etkileyen faktörleri şu şekilde sıraladı:
Fayın Uzunluğu: Fay hattının uzunluğu, depremin büyüklüğünü etkileyen önemli bir faktördür. Uzun fay hatları daha büyük depremlere neden olabilir.
Fay Üzerindeki Bent Yan Büklümler, Engeller ve Bariyerler: Fay hattı üzerindeki bu yapılar, depremin yayılmasını ve büyüklüğünü kontrol eden önemli etkenlerdir. Bu yapılar fayın kırılmasını zorlaştırabilir veya durdurabilir.
Krip Hareketi: Doğu Anadolu Fay hattında keşfedilen “krip” hareketi, depremin etkisini azaltıcı bir rol oynar. Krip hareketi, fayın sürekli olarak küçük kaymalar yapması ve böylece enerjiyi boşaltması anlamına gelir.
Derindeki Kayaların Özellikleri: Kayaların türü ve özellikleri, depremin davranışını etkiler. Serpentinite minerali gibi bazı kayalar, ani hareketlerde depremi sınırlayıcı bir etkiye sahiptir.
Bilham ve ekibi, bu nedenle derin analizler yaparak kayaların davranışlarının sıcaklık ve basınç koşullarına göre nasıl değiştiğini incelediler. Bulgularına göre, 100 santigrat derecede kayaların kayma direnci artar, ancak 3 kilometre veya daha derinlerde bu direnç kaybolur ve kayma daha kolay hale gelir.
Türkiye Deprem Kuşağındaki Bir Ülke Mi?
Türkiye’nin jeolojik konumu nedeniyle üç ana fay hattının kesişim noktasında yer aldığı biliniyor. Bunlar Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattı’dır. Bu fay hatları, Afrika, Avrasya ve Arap levhalarının etkileşiminden kaynaklanır. Bu levhaların hareketleri, Türkiye’de sık sık depremlere neden olur.
