Kanser, vücutta hücrelerin kontrolsüz bir şekilde bölünmesi ve çoğalması sonucu oluşan bir hastalıktır. Kanser hücreleri, normal hücrelerin işlevini bozar ve vücudun savunma sistemini zayıflatır. Kanser, birçok faktöre bağlı olarak gelişebilir. Genetik yatkınlık, çevresel etmenler, yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları, enfeksiyonlar, hormonlar ve stres gibi faktörler kanser riskini artırabilir.
Kanser, erken teşhis edildiğinde tedavi şansını yükseltir. Bu nedenle vücuttaki değişimleri fark etmek ve ihmal etmemek çok önemlidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), kanserin ilk belirtilerini şöyle sıraladı:
• Aniden başlayan iştahsızlık ve nedensiz kilo kaybı: Bazı kanser türleri, metabolizmayı bozarak iştahsızlık ve kilo kaybına neden olabilir. Özellikle son 6 ay içinde vücut ağırlığının %10'undan fazlasının kaybedilmesi ciddi bir uyarı işareti olabilir.
• İnatçı yüksek ateş: Soğuk algınlığı veya grip gibi enfeksiyonlar dışında ortaya çıkan ve geçmeyen yüksek ateş, kan kanseri (lösemi) veya lenfoma gibi kanser türlerinin belirtisi olabilir.
• Artan yorgunluk: Normalden fazla dinlenme ihtiyacı duymak, hareket halindeyken çabuk yorulmak veya zorlanmak, kansızlık veya kanserin yayılması sonucu ortaya çıkabilir.
• Vücutta kanama: Darbe veya kaza olmaksızın vücutta morluklar, kırmızılıklar veya kanamalar görülmesi, kan pıhtılaşmasını bozan lösemi gibi kan kanserlerinin belirtisi olabilir.
• Ciltte iyileşmeyen yaralar ve deride değişiklikler: Ciltte asimetrik, renkli veya büyüyen lekeler veya benler cilt kanserinin en tehlikeli türü olan melanomanın belirtisi olabilir. Ayrıca yara iyileşmesinin gecikmesi de cilt kanseri riskini artırabilir.
• Yutkunma problemi ve kronik ses kısıklığı: Yutkunmada zorluk veya seste uzun süreli kısıklık yaşanması, yemek borusu veya gırtlak kanserlerinin belirtisi olabilir.
• İdrarda veya dışkıda kan görülmesi: İdrarda kan görülmesi idrar yolu enfeksiyonu veya böbrek taşı gibi hastalıkların belirtisi olabileceği gibi böbrek veya idrar kesesi tümörünün de habercisi olabilir. Dışkıda kan görülmesi ise hemoroid ile karıştırılabileceği gibi kolon kanserinin de belirtisi olabilir.
• Nedeni bilinmeyen ağrılar: Vücutta başlayan ve geçmeyen ağrılar, tümörün oluştuğu veya yayıldığı bölgeye göre değişebilir. Örneğin baş ağrısı beyin tümörü, kemik ağrısı kemik tümörü veya metastaz, karın ağrısı mide veya pankreas tümörü, göğüs ağrısı akciğer tümörü gibi kanser türlerinin belirtisi olabilir.
• Vücutta oluşan şişlikler: Vücudun çeşitli yerlerinde oluşan şişlikler, lenf bezlerinde veya organlarda tümör oluşumunun belirtisi olabilir. Şişlikler kanserin ilk veya son evresinin göstergesi olabileceği için mutlaka doktora başvurulmalıdır.
• Huzursuz eden şikayetler: Israrla devam eden, kişiyi huzursuz eden ve nedeni açıklanamayan şikayetlerin kanser ile ilişkisi araştırılmalıdır. Örneğin öksürük, nefes darlığı, hazımsızlık, kabızlık, ishal, idrar yapma problemleri gibi şikayetler ciddi hastalıkların habercisi olabilir.
Kanserden Korunmak İçin Neler Yapılmalı?
Kanserden korunmak için vücudunuzu dinlemenin yanı sıra bazı önlemler almak da gereklidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), kanserden korunmak için şu tavsiyelerde bulunuyor:
• Sigara ve alkol kullanımından kaçının veya azaltın.
• Dengeli ve sağlıklı beslenin. Meyve, sebze, tam tahıl ve baklagiller tüketin. Kızartma, tuzlama, salamura gibi işlenmiş gıdalardan uzak durun. Şekerli ve yağlı yiyeceklerden kaçının.
• Fiziksel aktivite düzeyinizi artırın. Haftada en az 150 dakika orta şiddette veya 75 dakika yüksek şiddette egzersiz yapın.
• Vücut kitle indeksinizi normal aralıkta tutun. Fazla kilo ve obezite kanser riskini artırır.
• Güneşten korunun. Güneş ışınlarının en zararlı olduğu saatlerde dışarı çıkmayın. Şapka, gözlük, giysi ve güneş kremi kullanın.
• Kanser tarama testlerini yaptırın. Meme, rahim ağzı, kolon ve prostat kanseri gibi erken teşhis edilebilen kanser türleri için düzenli olarak doktora gidin ve gerekli testleri yaptırın.
• Aşılarınızı yaptırın. Bazı virüsler kansere neden olabilir. Örneğin hepatit B virüsü karaciğer kanseri, insan papilloma virüsü (HPV) rahim ağzı kanseri riskini artırabilir. Bu virüslere karşı korunmak için aşılarınızı yaptırın.
Kanserden korunmak için bu tavsiyelere uymanız önemlidir. Ancak unutmayın ki hiçbir önlem kansere karşı %100 koruma sağlamaz. Bu nedenle vücudunuzdaki değişimleri fark etmek ve ihmal etmemek çok önemlidir. Herhangi bir belirti hissettiğinizde vakit kaybetmeden doktora başvurunuz.
